การสร้างเซลล์สืบพันธุ์ของพืชดอก
การสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้
การสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ของพืชดอกจะเกิดขึ้นภายในอับเรณู ( anther ) ซึ่งประกอบด้วยอับละอองเรณู (pollen sac ) อยู่ 4 อัน ภายในอับละอองเรณูจะมีเซลล์อยู่เป็นกลุ่ม ๆ แต่ละเซลล์เรียกว่า ไมโครสปอร์มาเทอร์เซลล์ ( microspore mother cell) ต่อ มาภายในไมโครสปอร์แต่ละเซลล์จะมีการแบ่งนิวเคลียสแบบไมโทซิสทำให้ได้ นิวเคลียส 2 อัน คือ เจเนอเรทีฟนิวเคลียส ( generative nucleus ) และ ทิวบ์นิวเคลียส( tube nucleus )
เกร็ดความรู้ : generative nucleus จะแบ่งตัวแบบ mitosis อีกครั้งหนึ่งเพื่อผสมพันธุ์กับ egg และ polar nuclei จึงเกิดเป็น zygote และ embryo ตามลำดับ
 |
| ภาพแสดงการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ของพืช |
การสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย
การสร้างเซลล์ สืบพันธุ์เพศเมียในพืชดอกเกิดขึ้นภายในรังไข่ ( ovary ) โดยที่ภายในรังไข่อาจมีหนึ่งออวุล (ovule ) หรือหลายออวุล ภายในออวุลมีหลายเซลล์ แต่จะมีเซลล์หนึ่งที่มีขนาดใหญ่ เรียกว่า เมกะสปอร์มาเทอร์เซลล์ ( megaspore mother cell ) เมกะสปอร์มีการขยายขนาดและแบ่งนิวเคลียสแบบไมโทซิส 3 ครั้งด้วยกัน ทำให้เซลล์นี้มี 8 นิวเคลียส ซึ่งจะแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ๆ ละ 4 นิวเคลียส โดยกลุ่มหนึ่งจะอยู่ทางด้าน ไมโครไพล์ ( micropyle ) อีกกลุ่มหนึ่งจะอยู่ทางด้านตรงข้ามไมโครไพล์
ดังนั้นเมกะสปอร์ในระยะนี้มีนิวเคลียส เป็น 3 กลุ่มอยู่ในบริเวณต่างๆ ดังนี้
1. กลุ่มที่อยู่ตรงข้ามไมโครไพล์ ( micropyle ) มีนิวเคลียส 3 เซลล์ เรียกว่า แอนดิโพแดล (antipodals)
2. กลุ่มบริเวณตรงกลางมีนิวเคลียส 2 เซลล์ เรียกว่าโพลาร์นิวเคลียส ( polarnucleus หรือ polar nuclei )
3. กลุ่มทางด้านไมโครไพล์มีนิวเคลียส 3 เซลล์ ซึ่งมีนิวเคลียสอันตรงกลางจะมีขนาดใหญ่กว่าอันอื่นเป็น เซลล์ไข่ (egg cell ) อีก 2 เซลล์ที่ขนาบข้างเรียกว่า ซินเนอร์จิด ( synergids )
 |
 |
| ภาพแสดง Embryo Sac ของพืช |
การถ่ายละอองเรณูของพืชดอก (Pollination)
การถ่ายละอองเรณู หมายถึง ปรากฏการณ์ที่ละอองเรณูปลิวมาตกบนยอดเกสรตัวเมียของดอกชนิดเดียวกัน
การถ่ายละออกเรณู เกิดขึ้นเมื่อละอองเรณูเจริญเต็มที่ อับเรณูจะแตกออกทำให้ละอองเรณูกระจายออกไป โดยอาศัยลม น้ำ โดยเฉพาะ แมลง มีความสำคัญมากในการถ่ายละอองเรณูของพืชดอก และบนยอดเกสรตัวเมีย โดยจะมีน้ำเหนียวๆ(Stigma) ที่มีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบ ซึ่งช่วยในการดักละอองเรณู
การถ่ายละอองเรณู มี 2 แบบ คือ
1. การถ่ายละอองเรณู ในดอกเดียวกัน หรือคนละดอกในต้นเดียวกัน (Self pollination) การถ่ายละอองเรณูแบบนี้จะทำให้รุ่นลูกมีสมบัติทางกรรมพันธุ์เหมือนเดิม ถ้าเป็นพันธุ์ดีก็จะถ่ายทอดลักษณะพันธุ์ดีไปเรื่อย ๆ
2. การถ่ายละอองเรณู คนละดอกของต้นไม้คนละต้นในพืชนิดเดียวกัน (Cross pollination) เป็นการถ่ายละอองเรณูแบบข้ามดอก หรือต่างต้นกัน ก็จะทำให้พืชมีลักษณะต่างๆ หลากหลายและอาจจะได้พืชพันธุ์ใหม่ ๆขึ้นมาได้
การปฏิสนธิของพืชดอก
เมื่อ ละอองเรณู ตกลงสู่ ยอดเกสรตัวเมีย ละอองเรณูจะงอกท่อยาว เรียกว่า พอลเลนทิวบ์ (Pollen tube) ลงสู่ก้านเกสรตัวเมีย ทิวบ์นิวเคลียสจะเคลื่อนตัวไปตามท่อ ผ่านทางรู ไมโครไพล์ (Micropyle) ของออวุล ในขณะนี้ เจเนเรทีฟนิวเคลียส (Generative nucleus) จะแบ่งนิวเคลียสแบบไมโทซีสได้สเปิร์มนิวเคลียส (Sperm nucleus) 2 ตัว เข้าผสมกัน นิวเคลียสของไข่ (Egg cell) ได้ไซโกต (2n) ซึ่งจะเจริญเป็นเอมบริโอต่อไป ส่วนอีกนิวเคลียสจะผสมกับโพลาร์นิวคลีไอ (Polar nuclei) เจริญเป็นเอนโดสเปิร์ม (3n) ซึ่งเป็นอาหารสำหรับเลี้ยงเอมบริโอ
การผสมซึ่งเกิดจากการผสม 2 ครั้งนี้เรียกว่า การปฏิสนธิซ้อน (Double Fertilization) ซึ่งพบเฉพาะใน พืชดอกเท่านั้น
 |
| ภาพแสดง Double Fertilization |
หลังจากปฏิสนธิแล้ว
รังไข่ (ovary) เจริญเป็น ผล
ผนังรังไข่ (ovary wall) เจริญเป็น เปลือกและเนื้อของผลไม้
ออวุล (ovule ) เจริญเป็น เมล็ด
ไข่ (egg ) เจริญเป็น ต้นอ่อนอยู่ภายในเมล็ด
โพลาร์นิวเคลียส (polar nucleus) เจริญเป็น เอนโดสเปิร์ม
เยื่อหุ้มออวุล (integument) เจริญเป็น เปลือกหุ้มเมล็ด
สำหรับส่วนประกอบอื่น ๆ ของดอกจะเหี่ยวแห้งและสลายตัวไป
ปัจจัยต่างๆ ที่ทำให้เกิดการถ่ายละอองเรณูและการปฏิสนธิ
1.ลม การใช้ลมพาละอองเกสรตัวผู้ไปเรียกว่า anemophily
2.แมลง การใช้แมลงพาละอองเกสรตัวผู้ไปเรียกว่า entomophily
3.สัตว์อื่นๆ เช่น นกฮัมมิ่งเบิร์ด การใช้แบบนี้เรียกว่า ornithophily
4.น้ำ การใช้น้ำเรียกว่า hydrophily
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เป็นวิธีการสืบพันธุ์อย่างง่าย ๆ ของพืชที่จะเกิดต้นใหม่ได้โดยไม่ต้องใช้เมล็ด หรือการผสมเกสรแต่อย่างใดเช่น การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ การชักนำให้เกิดตาข้าง การแตกหนอ การใช้ไหล การปัชำ การตอนกิ่ง
การเพาะเมล็ด เป็นsexual reproduction
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เป็นวิธีการสืบพันธุ์อย่างง่าย ๆ ของพืชที่จะเกิดต้นใหม่ได้โดยไม่ต้องใช้เมล็ด หรือการผสมเกสรแต่อย่างใดเช่น การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ การชักนำให้เกิดตาข้าง การแตกหนอ การใช้ไหล การปัชำ การตอนกิ่ง
การเพาะเมล็ด เป็นsexual reproduction
Double Fertilization
Fruit Development
Plant Reproduction
Seed Production In Gymnosperm
